مرکز رشد علوم انسانی قم

به گزارش پارک علم و فناوری قم به نقل از مهر، گاهی مومن، رغبت و اشتیاقی به عبادت پیدا می کند که نه تنها به واجبات بلکه به مقدار کم از مستحبات نیز قانع نمی شود، بلکه دوست دارد که هر چه بیشتر و بهتر عبادت کند این حالت در شرع “شَرَه” نامیده می شود. شره یعنی میل و رغبت شدید است که انسان در نتیجه آن بعضی از لذات و بلکه بعضی از واجبات عقلی و شرعی از قبیل خوردن، آشامیدن، پوشیدن و ازدواج کردن را به خاطر اشتغال به عبادت ترک می کند.

البته گاهی برای انسان یک حالت خستگی و سستی نسبت به عبادت، برایش پیش می آید به طوری که نه تنها مستحبات، بلکه واجبات نیز برایش دشوارمی شود، لذا فقط به واجبات اکتفا می کند و از کیفیت آنها نیز می کاهد و این حالت “فتور” نامیده می شود. گاهی حالتی بر انسان چیره می شود که بیشتر کارهایی را که انجام می داد ترک می کند یا حتی واجبات را نیز رها می کند، هر چند هنوز اندکی از ایمان او باقی است.

هر دو حالت فوق خالی از خطر نیستند و به همین دلیل اهل بیت(ع) نسبت به آنها هشدار داده اند و چگونگی حفظ نفس از شرآنها و فریب شیطان را بیان کرده اند. در مورد خطر شره بیان شده که گاهی انسان در این حالت اعمال و اورادی از خود می سازد و مشخصا به شرع نسبت می دهد در حالی که عبادات توقیفی هستند و کسی حق ندارد از خود چیزی بر آنها بیفزاید یا کم کند، یعنی نسبت دادن هر قول با فعلی به شرع، نیاز به دلیل معتبری مانند آیه یا روایت معتبر دارد و گرنه از طریق حق،خارج و بدعت خواهد بود. می بینیم که در این حال، انسان در پی اطاعت دچار معصیت بدعت می شود.

در حالت فتور نیز، بعضی از واجبات الهی همه آنها ترک می شود و گاهی این روند منتهی به کفر می گردد و این هم خطر فتور است. در روایتی از پیامبر(ص) آمده که فرمودند: آگاه باشید! هر عبادتی، شره دارد سپس رو به سستی می نهد. هر کس شره عبادتش،مطابق سنت من و بدون خروج از راه راست باشد راه یافته و هر کس مخالف آن باشدگمراه شده است، آگاه باشید! من نماز می گزارم و می خوابم و روزه می گیرم و افطار می کنم و می خندم و می گریم هر کس از روش و سنت من روی بگرداند از من نیست.

همچنین آن حضرت می فرماید این دین، متین است پس به آرامی وارد آن شوید و خود را از عبادت خدا متنفر نکنید، آن که با شتاب سفر کند نه مرکبش سالم می ماند و نه راهی می پیماید.

میانه روی در عمل، حد وسط بین افراط و تفریط است گویا حسنه ای است بین دو گناه مانند قول خداوند نمازت را زیاد بلند،یا خیلی آهسته نخوان و در میان آن دو، راهی معتدل انتخاب کن و و در جایی دیگر می فرماید: بندگان خاص خدا کسانی هستند که هر گاه انفاق می کنند نه اسراف می نمایند و نه سختگیری، بلکه در میان این دو حد اعتدالی دارند.