مرکز رشد علوم انسانی قم

به گزارش پارک علم و فناوری قم به نقل از مهر، «آزاداندیشی یا آزادی اندیشه واژه ای به نسبت، پربسامد در بیان و نوشتار ماست. این پدیدار و واژگانش، تاریخی پرفرازونشیب در ایران و جهان دارد؛ در اینکه معنای آن چیست و حتی در حسن و قبح آن سخنها بسیاراست. آزاداندیشی در برابر اسارت عقل است! عقل دو اعتبار نظری و عملی دارد! عقل نظری اسیر وهم و خیال و عقل عملی اسیر شهوت و غضب و در یک کلمه هوای نفس است! آزاداندیش کسی است که اندیشیدن و انگیزهاش از بندهای شهوت (حب) و غضب (بغض) آزاد و اندیشه اش آلوده به وهم و خیال نیست! بزرگان جامعۀ ما این روزها به امید گشودن بندهای اندیشه و انگیزه!» سخن از «جنبش نرم افزاری»، «کرسی آزاداندیشی»، «کرسی نظریه پردازی، نقد و مناظره»، «تحول در علوم انسانی» و … می گویند و همین آزاداندیشی را بارها و بارها توصیه کرده اند و اینک، پروندهای برای آزاداندیشی در رهانیدن عقل و تعقل از بندهای نظری و عملی و پدیدار شدن افقهای آزاداندیشی در ماهنامه زمانه گشوده شده است.

پرونده جهان اسلام این شماره زمانه در ادامه بررسی وضعیت شیعیان در مناطق مختلف جهان به وضع شناسی شیعیان در آلمان می‌پردازد. در پروندۀ حاضر ضمن توضیح چگونگی ورود و گسترش اسلام در آلمان و پراکندگی جغرافیایی شیعیان در آلمان، مهمترین مراکز دینی و فرهنگی شیعیان آلمان و مهمترین شیعه شناسان آلمانی بررسی شده است.

هرچند امروزه مباحث نظری و کنکاشهای فراوانی دربارۀ رابطۀ عکس و تاریخ در بین متفکران و پژوهشگران این حوزه مطرح است، باید توجه کرد که عکسهای تاریخی آثار مستند مهم و شایان اعتنایی دربارۀ تاریخ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هر ملتی به شمار می آیند و نه تنها به خودی خود می توانند ارزشی برابر با آثار مکتوب داشته باشند، بلکه گاه راه را بر روشنگری بخشهای نامعلومی از تاریخ، که این دسته از منابع (آثار مکتوب) در این امر ناتوان به شمار می آیند، می گشایند؛ از این رو امروزه در برخی از مراکز دانشگاهی خارج از کشور، رویکرد استفاده از عکسها به مثابه یک سند درخور اتکا در تحقیقات مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را شاهدیم، اما در ایران این امر چندان رواج نیافته و تحقیقات مبتنی بر تصاویر شامل عکسها، کارت پستالها و نقاشیها هنوز جای خود را باز نکرده است. از آنجا که ایران جزء اولین کشورهایی بود که صنعت عکاسی به آن راه یافت، میراث گرانبهایی از عکسهای تاریخی، به ویژه از دورۀ قاجاریه، امروزه بر جای مانده است. لزوم استفاده از این تصاویر، به خصوص در تحقیقات تاریخی، بیش از بیش احساس می شود.

زمانه در پرونده‌ای بخش تاریخ خود تلاش کرده است با توجه به الزامات موجود، مباحثی دربارۀ جایگاه عکس در تحقیقات تاریخی، معرفی دو مرکز آرشیو عکس کشور از دو منظر تاریخی و عکاسی، آسیب شناسی مراکز آرشیو عکس ایران، معرفی ادبیات موضوعی این مسئله و بیان برخی از تحقیقات نظری که دربارۀ رابطۀ دانش تاریخ و حوزۀ عکاسی به نگارش درآمده، بررسی نسبت واقعیت و عکس، مصاحبه دربارۀ ویژگی رسانهای کارت پستالهای تاریخی در تحقیقات مختلف تاریخی، اجتماعی و سیاسی و همچنین استفاده از تصاویر در یک تحقیق تاریخی گنجانده شود. امید است که چنین کوششهای ابتدایی آغازگر جریان استفاده از عکس و تصاویر در تحقیقات تاریخی گردد.

از دیگر مطالب این شماره زمانه می‌توان به گزارش نشست «نوآوری در شعر انقلاب اسلامی»، همچنین گزارش نشستی با حضور دکتر بیژن عبدالکریمی، دکتر شهریار زرشناس و دکتر حسین هوشنگی، اشاره کرد.

نشریه زمانه را می‌توانید از نمایشگاه دائمی آثار کانون اندیشه جوان (خیابان قدس، خیابان بهنام، پلاک ۱۹) تهیه کنید، و یا با تماس با شماره ۱ـ۸۸۹۷۰۸۴۰ مشترک شوید.