حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر اینکه سفر امام رضا(ع) به ایران در یکی از حساس ترین مقاطع تاریخی کشور رخ داد، در آن مقطع و قبل از آن سفر، ایرانیان در یک تکاپوی تعامل با اسلام به صورت جدی و در جایگاهی تأثیرگذار در قبال تحولات در جهان اسلام قرار گرفته بودند؛ هم از حیث قدرت نظامی که به نفع بنی عباس تمام شد و هم از حیث تأثیرگذاری در ساختار سیاسی و برپا داشتن نظام اداری و شکل دهی به دیوانها، و هم از جهت داشتن حضور مؤثر در عرصه‌های فرهنگی و علمی و تأثیرگذاری بر عالمان عرب و … .
وی افزود: اگر این سفر رخ نمی داد، شاید سمت و سوی مردم ایران غیر از آنچه که رخ داد، می شد و ایران به عنوان یک نقطه حساس جهان اسلام در یک وضع آشفته ای قرار می‌گرفت و شاید هم دچار تشتت می‌شد. سفر امام رضا(ع) آثار چندگانه ای بر ملت ایران بر جای گذاشت. مردم ایران با نگاهی که کم و بیش تا آن روز پیدا کرده بودند نگاه مثبتی به اهل بیت(ع) داشتند و این سفر و اثرات آن این نگاه آنها را تقویت کرد و مردم بر این نگاه ثابت قدم شدند و مکتب اهل بیت(ع) در اعماق درون و نهان بسیاری از فرهیختگان و مردم به خصوص خطه خراسان وارد شد به خصوص اینکه خطه خراسان هم نقش تأثیرگذارتری را نسبت به دیگر مناطق داشت. به هر حال می‌توان گفت سفر امام رضا(ع) به ایران نقطه عطفی در جامعه ایرانی شد.
مبلغی در ادامه سخنانش اظهارداشت: همچنین این سفر باعث شد که مردم ایران در مواجهه با جهان عرب از فروغلتیدن در یک انحراف دور شوند. مردم ایران خواهان یک سیاست و بر آمده از قتل که بنی عباس دنبال می‌کردند نبودند، این سیاست ممکن بود که آثار و بازتابهای منفی ریشه داری و شاید یک نوع وارفتگی را نسبت به اسلام در مردم ایران ایجاد کند و امام رضا(ع) به عنوان چهره‌ای که توانست اسلام خالص و صادق چیزی که ایرانی ها به دنبال آن بودند را شکل دهد و نگاه آنها را نگاهی تفکیک شده به جهان عرب کند و این گونه نباشد که همه را به یک چشم ببینند و در نتیجه از اسلام دوری گزینند و بعد که فهمیدند که دستگاه حاکمه آن موقع دستگاه جائر و ظالمی است و اسلام واقعی در چهره اهل بیت(ع) متبلور است، لذا از ورود یک نگاه انحرافی در ایران به عنوان بخشی از جامعه اسلامی آن روز جلوگیری کردند و نگاه مردم را به اسلام تقویت کرد و اسلام را در جامعه آن روز ابدی و همیشگی کرد.
وی با اشاره به اینکه تأثیر دیگری که این سفر بر جای گذاشت این بود که مردم ایران، عالمان و فرهیختگان آن روز پرسش‌های بسیاری را در ارتباط با فلسفه احکام داشتند و به دنبال این بودند که احکام اسلام چه علت، فلسفه و حکمتی را در بر دارد و کسی که به خوبی توانست پاسخ عالمان و فرهیختگان ایرانی را دهد امام رضا(ع) بود، بیان کرد: به همین خاطر نگارش کتاب‌های علل‌الشرایعه که در متون روایی ما وجود دارد عمده آنها به نظرات و روایات امام رضا(ع) بر می‌گردد و بسیاری از صاحبان علل‌الشرایعه یعنی حکمت‌های احکام شریعت هم ایرانی‌ها بودند؛ این امر در ایجاد یک نگاه عقلانی به اسلام و تقویت جنبه‌های عقلانیت‌خواهانه مردم ایران هم خیلی تأثیر گذاشت.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در ادامه سخنانش گفت: تأثیر دیگر امام رضا(ع) بر ملت ایران این است که ادیان دیگری در فضای ایران آن روز بودند که رفت و آمدهایی میان نمایندگان ادیان مختلف وجود داشت امام رضا(ع) در بسیاری از مجامع با آنها به گفت‌وگو پرداختند. این گفت‌وگو حداقل دو نتیجه را در برداشت یکی اینکه پیام آور یک رابطه مسالمت جویانه و همزیستانه با ادیان بود که تجربه ایرانی ها هم این امر را می‌طلبید که بسیار تأثیرگذار هم بود.
وی افزود: دوم اینکه منطق برتر، قوی تر، مقتدر‌تر و عقلانی تر امام(ع) در مواجهه با ادیانی که بسیار به استدلال‌های به نفع دین خود مجهز بودند نشان داده شد که در این مواجهه و رویارویی سخن و منطق اصلی از دهان مبارک امام رضا(ع) در این مجالس به ناظران ارائه می‌شد و این به تقویت اسلام انجامید.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: بخشهای زیادی از ایران در آن زمان اهل سنت بودند اثر دیگری که سفر امام رضا(ع) بر ایران آن روز داشت این بود که استقبال هم زمان اهل سنت و شیعه از امام رضا(ع) یک نوع همگرایی و ایجاد صف واحد را به وجود آورد و احساس بودن در یک موضع‌گیری های واحد را نسبت به امام رضا(ع) برانگیخت و موجب شد که هنوز هم آن نگاه های اهل سنت خراسان به خصوص خطه هایی که امام رضا(ع) در آنجا حضور داشته است نگاه اهل بیتی(ع) است که ما باید این را پاس بداریم و با قوت تمام آنرا دنبال کنیم. به هر حال امام رضا(ع) پیام‌آور همزیستی مذاهب اسلامی و بودن در کنار هم بوده است.
وی با بیان اینکه از آثار دیگر حضور پر بار امام رضا(ع) در ایران تزریق صداقت و مظلوم‌خواهی در مردم ایران بوده است، گفت: امام رضا(ع) یک چهره مظلوم و از ظالم گریزان بود و به خوبی قدرت افشای مکر و قدرت سیاسی دستگاه بنی عباس را از خود نشان داده بود و این در تصحیح فرهنگ عمومی مردم و آرمان‌خواهانه، اسلام‌خواهانه و صداقت‌ورزانه مردم نقش اساسی را برعهده داشت وگرنه ممکن بود آن جامعه در یک وضع رو به تلاشی قرار گیرد و ملتهب شود.
مبلغی در پایان سخنانش گفت: ارائه روایات بسیار، معرفی آباء و اجداد طاهرین خود و ایجاد یک نسل محدث از مردم آن روز و … نقش‌های دیگری بود که امام رضا(ع) ایفا کردند، همچنین این روشنگری ایشان باعث شد دستگاه بنی عباس بر ایرانی ها سیطره پیدا کنند و به همین خاطر هم می بینیم که این دستگاه با وجود اینکه بر ایران تمرکز کرده بود، خیلی زود از ایران دور شد.
- وحدت ادیان و مذاهب که راه امام رضا(ع) بود باید ادامه پیدا کند/تأثیر سفر امام رضا(ع) به ایران
- برگزاری همایشی در فقه مقارن/ دانشگاه مذاهب میدان تعامل بین مذاهب اسلامی است
- آثار و پایان‌نامه‌های تقریب مذاهب تجلیل می‌شوند
- پیام جشنواره امام رضا(ع) توسعه معنویت در سطح ملی و بین المللی است
- ترویج اندیشه همزیستی باید در جوامع اسلامی نهادینه شود/ جریان تکفیری ساخته غرب است
