به گزارش روابط عمومی پارک علم و فناوری، استاد مصطفی ملایی در مقاله ای با عنوان شهر دانایی محور شهری توسعه یافته،مروزه شاهد تحولات و پویایی بسیاری در عرصه های فرهنگی ،اجتماعی ،سیاسی ،و اقتصادی در سطح جهان هستیم.در شهر های دانش محور ، علم ، فناوری، نوآوری و کارآفرینی عوامل موثر بر رشد و توسعه آنان قلمداد می شوند در حالیکه با محدودیت منابع مواجه هستیم . امروزه شهرهای توسعه یافته ، دانش و خدمات محرک اصلی رشد شهر به شمار می آید. تمامی این مسائل باعث خلق مفهوم جدیدی تحت عنوان «شهر دانشی »شده است . این مفهوم به سرعت در حال گسترش است در این مقاله ضمن تعریف مفهوم شهر دانشی و مفاهیم مرتبط مقوله هایی همانند ویژگی های شهر دانشی، محرکه های نوآوری شهری، شهرهای یادگیرنده و جایگاه دانش در شهر – منطقه ها نیز مورد بحث قرار می گیرد در پایان عوامل موثر بر موفقیت شهرهای دانشی تبیین می گردد.
توسعه پایدار،ضرورت ها والزامات :
امروزه توسعه برای سازمانها ،شهر ها ،دولت ها وکشور ها یک امر بسیار ضروری است چه بسا این توسعه در زمینه دین نیز می تواند باشد .به عبارتی توسعه وپیشرفت رمز ماندگاری وحیات مقتدرانه ی ملتها،جوامع، فرهنگ ها وتمدنها بشمار می آید وقدم نهادن دراین راه می تواند سرنوشت یک جامعه را متغیر سازد .ما دردوره ای زندگی می کنیم که تغییر درآن در تمام زمینه ها شتاب گرفته وتلاش انسانها برای پیشرفت چند برابر شده و راز ماندگاری وپیشی گرفتن از یکدیگر، تلاش درراستای توسعه است .رویدادها ی بزرگ سیاسی ،اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی وتکنولوژیکی وامثال آن تصویر ما را درباره ی دنیای پیرامون دگرگون کرده است .
سیرتحول جوامع بشری درطی تاریخ با گذر از دوران کشاورزی وصنعت واکنون به عصر دانش رسیده است . قطع به یقین در سالهای بعد توسعه ای چشمگیری در علم وصنعت و حتی عرصه فضا خواهیم دید که جوامع خواهان دسترسی سریعتر به آن خواهند بود .اما لازمه ی دستیابی به توسعه وارزیابی وبررسی شدت دگرگونی های علمی ، فنی ، اقتصادی واجتماعی نیازمند دیدگاه های راهبردی وافق های روشن وبلند مدت است .
هرقدر سریعتر برانید به همان نسبت، چراغ های جلوی اتومبیل شما باید مسافت دورتری را روشن نماید ، لذافراهم آوردن برنامه هایی که بتوان همانند چراغی درافق بلندمدت جامعه راروشن کند بیش از پیش ضروری است .لذا تحقق توسعه در سطح شهر ها صرفا در دوران نوین و پویای حاضر ،از طریق ایجاد شهر هایی دانایی محور می باشد.
شهر دانایی محور و توسعه یافتگی:
آینده یافتنی نیست بلکه ساختنی است ،بنابراین آینده جایی نیست که به آنجا می رویم بلکه جایی است که آن رابوجود می آوریم . آینده کماکان درحال ساخته شدن است وهر جامعه ای با توجه به میزان دانش ، خلاقیت و نوآوری و نیز ارزش ها واهداف خود آن را می ساز د. گفتنی است گام نهادن در راه توسعه نیازمند شناخت نسبت به پیامد های اقدامات خود،دیگران وواکنشهای آنان همچنین نسبت به نیرو هایی که خارج از کنترل آنهاست می باشد .
بسیاری از پیامدها تنهادرآینده خودرا نشان می دهند ، بدین ترتیب جوامع نه تنها می کوشند امور در حال وقوع را بفهمند، بلکه می کوشند اموری که شاید اتفاق بیافتد واحتمال وقوع آن بسیار کم است وتحت شرایط خاص در آینده اتفاق خواهد افتاد را نیز بشناسند ودر وقوع ،عدم وقوع ویا کیفیت وقوع آن تاثیر گذار باشند .مثال ؛ عدم بارش باران در سال گذشته که در پی آن بحران کم آبی در سطح استان های کشور، مشکلی فراگیر شدکه با عنایت الهی ودرایت مسئولین ویاری همشهریان در سطح استانها،گوشه ای از مدیریت مصرف نمایان شد .پس جوامع می توانند با استفاده از این روشها ی شناخت موقعیت کنونی وآینده خودراتشخیص داده وحرکت روبه آینده راساماندهی نمایند . واز بستر زمان وفضای فکری ،فرهنگی ،اجتماعی وعلمی بهره جویند ،این شناخت ها صرفا توسط شهر دانش محور صورت می گیرد.
در عصر حاضر مدیریت شهرها مبتنی بر دانش، خلاقیت و نوآوری و خدمات است که محرک اصلی رشد شهری به شمار می آیند رقابت سازمانها و همچنین بقاء آنها در گرو توانایی آنها در نوآوری، بهبود بهره وری، کیفیت تولید یا محصولات و خدمات جدید است. فرآیند نوآوری یک فرایند تعاملی است که کاملاً پیچیده می باشد و شامل تعامل بین کاربران و تولید کنندگان و همچنین بین تولید کنندگان و نهاده های منطقه ای همانند بازار کار و سازمان های عمومی منطقه ای می شود .
نظریه پردازان امور شهری (castells&1996 florida&2002) سه دیدگاه نظری را مطرح می کنند :
۱- آنکه ما در حال انتقال به نوع جدیدی از اقتصاد دانشی هستیم که در آن سرمایه ذهنی به سرعت جایگزین سایر اشکال سرمایه در تولید ثروت می شود .
۲- درک منطقه کلان شهری به عنوان مکانی برای پرورش دانش و کارکنان پیشرفته که قصد زندگی و کار در آنجا دارند.
۳- طراحی مکان های با کیفیت که کارکنان نخبه را جذب می کند و می تواند اجتماع محلی را از اثرات تخریبی جهانی شدن همانند صنعت زدایی و سایر دگرگونی های ناشی از عصر دیجیتال حفظ نماید بسیاری از تحلیل گران معتقدند که هنوز ویژگی های مکان در عصر دیجیتال ارزش و کارایی خود را حفظ کرده است اگر چه، این امر مربوط به مکان هایی می شود که از سوی صنایع فناوری اطلاعات و کارکنان دانشی ترجیح داده شده است از این رو شکل شهری در اقتصاد جدید بر مبنای ترجیحات کاری و زندگی کارکنان نخبه( متفکران ، اندیشمندان ، تحلیل گران سیستم و افراد خلاق) و تصمیمات استراتژیک سازمان در مورد مکان خود تعیین می شود
شهر دانشی، به عنوان محلی برای پرورش دانش محسوب می شود این شهرها نخبگان علوم مختلف را جذب می کنند و فضایی را برای پرورش افراد مختصص و خلق دانش در شهر ، فراهم می سازند . اصول و ارزش های مفهوم شهر دانشی از رشته مدیریت دانش سرچشمه می گیرد . برخی از پژوهشگران معتقدند که شهر دانشی یک رشته فرعی از توسعه دانش محور است و تمامی ابعاد اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی یک شهررا در بر می گیرد. هدف شهرهای دانشی یافتن راههایی جهت بهبود توسعه پایدار و رشد شهرها در قرن بیست و یکم می باشد افزون بر این شهرهای دانشی، فضاهایی را برای نوآوری فراهم می سازند می توان گفت که خلاقیت و نوآوری به عنوان عامل اصلی و محوری رشد اقتصاد شهری و ملی قلمداد می گردد به دلیل اینکه افراد خلاق، شهرهای خلاق را به عنوان محل سکونشان انتخاب می کنند.
شهردانشی چیست؟
مفهوم شهر دانشی جدید و گسترده است این مفهوم به عنوان یک رشته فرعی از توسعه دانش محور K.B.D قلمداد می گردد و به طوریکه این مفهوم تمامی ابعاد فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی یک شهر را در بر می گیرد. شهر دانشی، شهری است که حمایت بسیار ویژه و ممتاز از نخبگان داخلی و نیز بین المللی بمنظورجذب و بهره گیری و رشد آنان فراهم می گرددونیزجنگی شدید و حتی جهانی جهت جذب و بهره گیری از آنان صورت می گیرد و سپس شبکه های قوی مجازی برای ارتباط بین آنان ایجاد می گردد
شکل ۱ به اجمال تکامل مفهوم شهر دانشی را در طول سالهای اخیر نشان می دهد.
ادوینسون ،شهردانشی را این گونه تعریف می کند : شهری که به صورت هدفمند برای پرورش دانش طراحی شده است .
شهر دانشی به مثابه چتری است که موجودیت های جغرافیایی را در بر می گیرد و بر تولید دانش تمرکز می کند. واضح است که مفهوم شهر دانشی بیانگر دیدگاه سیستمی جامع و خلاق از شهرها است و در این راستا شهرها به عنوان زیستگاه های پویا و با تغییر و تحول پیوسته در نظر گرفته می شود. شهر دانشی شهری است که در پی خلق ارزش در تمامی حوزه های خود می باشد و باعث افزایش در استاندارد های زندگی ،پشتیبانی فرهنگی و توسعه اقتصادی می شود.
ارگازاکس و دیگران معتقدند که شهر دانشی، شهری است که به منظور توسعه دانایی محور ،اقدام به تشویق خلاقیت مستمر ، اشتراک گذاری، ارزیابی، نوسازی و به روز رسانی دانش نموده است این امر می تواند به وسیله تعامل مستمر بین شهروندان و درعین حال بین آنها و شهروندان سایر شهرها تحقق یابد. فرهنگ به اشتراک گذاری، دانش شهروندان همچنین طراحی مناسب شهری، زیر ساخت ها و شبکه های it این تعاملات را بهبود می دهد. بنابراین شهر دانشی شهری است که با هدف توسعه دانش محور اقدام به تشویق مستمر فرایندهای مدیریت دانش می نماید این امر از طریق تعامل مستمر بین عوامل دانشی محقق می شود اصطلاح » عوامل دانشی» اشاره می کند به هر موجودیتی از جمله انسان، سازمان ، دانشگاه، پارک فناوری، مراکز پژوهشی و غیره که دانش را مدیریت می کند این تعریف در شکل ۲ نشان داده شده است.
شهر های دانشی پیشرفته ، بیشتر درآمدGDP جامعه را در آموزش وپرورش و تحقیق و توسعه سرمایه گذاری می کنند . بدون شک دانش شهر در گروه اذهان شهروندان ، کارکنان و مدیران آن می باشد علاوه بر این اندیشمندان شهری بر دیالوگ و محاوره برای ساخت شهرهای دانشی تاکید می ورزند(گلدبرگ۲۰۰۶). به زعم پژوهشگران(چاتزکل ۲۰۰۴)، شهرهای دانشی مزیت منحصر به فردی برای تبدیل شدن به مراکز پویا دارند جاییکه دانش جدید تولید و بکارگرفته می شود آنها قادر هستند چالش ها و مسایل را رفع نمایند و فرصت های جدیدی را فراهم سازند. مزیت عمده دیگر شهر دانشی این است که به حفظ شخصیت محلی می پردازد و تاریخ ویژگیها ظرفیت فکری و نیازهای منطقه مورد نظر را مد نظر قرار می دهد.
اصطلاح شهرهای دانایی محور بر نقش خلاقیت ، نوآوری و دانش و فناوری در رشد شهرها تاکید می کند. این شهرها شدیداً در دانش سرمایه گذاری می کنند .سرمایه گذاری در دانش عبارت است از مجموعه هزینه های تحقیق و توسعه ، آموزش عالی و نرم افزار افزون بر این سازمانها و مراکز این شهرها مبتنی بر دانش است . اصول و مفاهیم شهرهای دانشی می تواند برای سایر مناطق دانشی بکار گرفته شود همانند بنادر دانشی، دهکده های دانشی و ناحیه های دانشی زمانیکه محرکه نوآوری شهری را مد نظر قرار می دهیم می توان مفهوم مشابهی همانند محرکه نوآوری منطقه ای را برای مناطق بکار برد، همچنین مفهوم شهر دانشی می تواند با مفاهیم مشابه همانند شهر هوشمند و شهرآموزش محور جایگزین شود.
- مدیر مرکز رشد علوم انسانی: جشنواره ملی کاربردی سازی یافته های علوم انسانی برگزار می شود
- گامی موثر در راستای تحقق نوآوری در علوم انسانی و کاربردی سازی یافته های علوم انسانی رقم خورد؛تفاهم نامه مرکز رشد علوم انسانی و مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما به امضا رسید
- با استقبال نخبگان و فرهیختگان استان کارگاه آشنایی با مفاهیم خلاقیت و نوآوری در حوزه علوم انسانی برگزارشد
- حضرت آیت الله حسینی بوشهری: مرکز رشد بستر خلاقیت و نوآوری در حوزه علوم انسانی را فراهم آورده است.
- رئیس مرکز رشد علوم انسانی:اساس فعالیت ما ارتباط سازنده با نخبگان حوزه و دانشگاه است
