به گزارش پارک علم و فناوری قم به نقل از مهر، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در نشستی گفت: حیات اختصاصی دارای حریم محافظت شده پیش شرط حیات عمومی سالم و پویا است. در صورت فقدان حریم جدی و تضمین شده برای افراد، حیات عمومی جامعه به شدت از نظر معنوی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی و … دچار اختلال و اضطراب بنیان سوز می گردد.
وی با اشاره به اینکه تکامل انسان در درگاه خداوند موکول به اراده و عقل اوست، اظهارداشت: باید زمینه های لازم اعمال اراده و به‌کار گیری عقل را فراهم آورد و بخشی از مهمترین زمینه های آن در حیات اختصاصی معنا و عینیت می یابد. اگر انسان از حریم خصوصی برخوردار نباشد و عیان و پنهان زندگی وی یکی باشد، همه رفتارهای او براساس جبر و اکراه اجتماعی شکل می‌گیرد، در این صورت فاقد زمینه لازم برای اعمال اراده در جهت تکامل خواهد بود و از طرف دیگر فرصت بازاندیشی توسط عقل را برای ساختن روح خود و ارتباط گیری با خداوند و بازگشت به او را نیز از دست خواهد داد. فردی اینچنین بیشتر به دنبال آن است که به رفتارهای ظاهر سازانه خالی از محتوا و نفاق گونه روآورد و به هم رنگ سازی شخصیت خود با وضعیتهای مطابق با اجبارهای اجتماعی و نه برآمده از روح و روان خویش دست زند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: در حقیقت شخص در چنین وضعیتی مجبور و دستخوش وضعیتهای موجود جامعه است و نمی‌تواند ارتباط نهانی با خداوند برقرار کند. یکی از مهمترین راه های تکامل توبه است. انسان فاقد حریم خصوصی، فاقد فرصت خلوت است و انسان فاقد فرصت خلوت، فاقد فرصت بازاندیشی است و انسان فاقد بازاندیشی دستخوش امیال مواج در وضعیت های اجتماعی است و چون امکان توبه به‌عنوان امر نهانی برای او فراهم نیست، نمی‌تواند از این فرصت استفاده نماید.
وی ادامه داد: به بیان دیگر خلوت انسان با خداوند عمدتا در شرائط داشتن حیات اختصاصی بدور از دخالت دیگران معنی و عینیت می یابد. گرفتن این حیات از فرد محروم کردن او از فرصت خلوت کردن با خداوند و اندیشیدن برای بازگشت مدام او به سوی پروردگار است.
وی گفت: با این بیان به این نتیجه می‌رسیم که حریم خصوصی در منطق اسلام دارای دو نقش است؛ .یکی جایگاه بودن برای “خود بازاندیشی معنوی” جهت تکامل دینی، و دیگری خاستگاه بودن برای “خود بازسازی شخصیتی” جهت حضوریابی مستقل در جامعه است. با حذف حریم خصوصی، انسان به ”موجود منفعل اجتماعی” بدل می‌شود که تنها صورتی از اراده را با خود حمل می کند و از روحیه مستقل و اندیشه الهی مناسب جهت شرکت در حیات عمومی بی بهره است.
حجت الاسلام مبلغی تصریح کرد: بنابر آنچه گفته شد، حریم خصوصی اهمیت مضاعف می‌یابد و رعایت آن برای افراد به عنوان اصل قرار می‌گیرد. این نکته در ارتباط با حریم خصوصی فراتر از آن چیزی است که دراین‌باره در حقوق بشر مطرح است. انسانهای فاقد حریم خصوصی در یک جامعه رفتار میکانیکی دارند تا دینامیکی و استقرار ارزشهای اسلامی و انسانی در جامعه از رهگذر حضور دینامیکی افراد و البته در یک نظم اجتماعی قانون محور قابل تحصیل است و انسانهای متحرک به حرکت میکانیکی بعد از مدتی ارزشها را به سمت توخالی شدن به پیش می برند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی یادآورشد: اصطلاح حریم خصوصی در فقه به‌کار نرفته و واژه جدیدی است که به‌تازگی در ادبیات حقوق بشری مطرح شده است و امروزه به‌مثابه یک حق مهم برای انسان تلقی می‌شود. در حقیقت با سه سؤال مواجه هستیم که ” آیا از نظر اسلام این حق که ذکری از متعلق آن در ادبیات دینی و فقهی به چشم نمی خورد قابل پی گیری استنباطی هست یا نه؟”، “آیا در صورت قابلیت برای پی گیری، قابل اثبات است یا نه؟ به بیان دیگر آیا اسلام حریم خصوصی را قبول دارد یا خیر؟ و سؤال سوم این که در صورت اثبات، آیا به صورت مطلق آن را می‌پذیرد یا مشروط؟
وی ادامه داد: در پاسخ سؤال اول باید گفت حکم حریم خصوصی در شرع قابل پیگیری است؛ چراکه واضح است اگر شارع در زمینه ای ادبیات آن زمینه را ارائه نکرده باشد، می توان از احکام مرتبط به آن حوزه و مناطات آن ها به حکم آن دست یافت. به عبارتی با وجود جدید بودن این اصطلاح، طرح آن در فقه معقول و ممکن به نظر می‌رسد. در حقیقت با مطالعه روشمند می‌توان دیدگاه شریعت را در ارتباط با این موضوع (با اصطلاح ویژه آن) به دست آورد.
حجت الاسلام مبلغی افزود: در مواجهه با نظرات اسلام در باب حقوق بشر می‌توان گفت اسلام دو حق کلان برای انسان قائل است: حقوقی که کیان شخص وابسته به رعایت آن است و حقوقی که کیان شخصیتی شخص به آن وابسته می باشد. در خصوص اول می توان مثال به حق حیات زد؛ چرا که قوام شخص وابسته به رعایت این حق می‌باشد و برای دومی می توان به حریم خصوصی مثال زد؛ حقی که برپادارنده شخصیت او می‌باشد. بنابراین حق مربوط به شخصیت فرد است، نه شخص او. با فقدان این حریم، کیان شخصیت او از بین می‌رود؛ چرا که شخصیت او منوط به کنترل اسرار خود در فضای شخصی می‌باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: بعد از پذیرش این تقسیم باید اضافه کرد که در زمینه کیان شخصیتی فرد، دو حیات خصوصی و عمومی برای او قابل تصور است. هریک از این‌دو دارای حقوقی است که رعایت آن در ارتباط تنگاتنگ با کیان شخصیتی اوست.
وی گفت: یکی از ادله تعبیه شدن منطق حرمت اسرار اشخاص در فقه ابتناء قضاوت بر بینات و اَیمان است. بینات و اَیمان به صورت نوعی متوجه به امور اجتماعی و نیمه اجتماعی است؛ یعنی آنچه از حریم خصوصی عبور کرده است و در فضای ارتباط خارج از حریم اختصاصی میان دو نفر یا بیشتر رخ می دهد و به ویژه بینات که نوعی در مرئی دیگران رخ دادن یک عمل را نشان می دهد. در حقیقت اسلام اینجا دخالت قضایی و اجرایی می‌کند. پیش از این مرز، حریم اختصاصی افراد است که حرمت دارد.
وی با اشاره به اینکه موارد ورود به حریم خصوصی به نفع مصالح جامعه، حداقلی است، گفت: استنباط فقهی مربوط به تعیین و ترسیم این موارد را نباید با شتابزدگی انجام داد؛ استنباط این موارد با حساسیت و دقت و به صورت حد اقلی جدی باید انجام بگیرد؛ چون اصل در اسلام حرمت به حیات اختصاصی افراد است.
وی ادامه داد: با انفجار رسانه و اطلاعات رسانه‌ای و ممکن شدن دستیابی به وضعیت های شخصی در فضای مجازی و رسانه‌ای، تعریف و یا حفظ این حریم به‌نحوی به چالش هایی برخورده است و این چالش موجب شده است تا دیدگاه‌هایی در ارتباط با آن و ضرورت بازتعریف این مفهوم یا حتی تزلزل این حق پدید آید. منطق اسلام در زمینه حریم خصوصی بسیار جدی است و این در حالی است که رویکردهایی در میان غربیان روزی بیاید که به صورت جدی دیگر از حریم خصوصی سخن نگویند.
- امر به معروف و نهی از منکر با حریم شخصی افراد در تضاد نیست
- انتشار کتاب بایسته های فقهی و حقوقی امر به معروف و نهی از منکر
- «عرصه عمومی و عرصه خصوصی در فقه شیعه» منتشر می شود
- ضرورت حفظ حریم فکری جامعه اسلامی از سوی علما و اندیشمندان
- وظیفه مسئولان سیاسی در حفظ حریم فکری جامعه/ راه مقابله با تهاجم فرهنگی برخورد فیزیکی نیست
