مرکز رشد علوم انسانی قم

به گزارش پارک علم و فناوری قم به نقل از مهر، رئیس، معاونان، مدیران کل و کارشناسان ارشد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به همراه ۳۰ تن از رایزنان فرهنگی در نوبت اعزام این سازمان، پیش از ظهر روز گذشته ۱۱ شهریورماه با حضور در مرکز دایرة‌المعار بزرگ اسلامی، با رییس و تعدادی از معاونان و مشاوران عالی این مرکز دیدار کردند.

ثروت فرهنگی ایران

دکتر ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این دیدار در سخنانی، ضمن بیان شمه‌ای از زندگینامه‌ی دکتر کاظم موسوی‌بجنوردی، از وی به عنوان اندیشمندی یاد کرد که عمل‌گراست.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین با بیان اینکه هر انقلابی اقتضائاتی دارد و سهم‌خواهی هم قاعده‌ی هر مبارزه‌ای است، گفت: آقای بجنوردی بعد از انقلاب، به دنبال سهم‌خواهی نرفت. تصمیم گرفت تا کاری انجام دهد و مرکز دایرة‌العارف بزرگ اسلامی را راه‌اندازی کرد که براساس کتاب خاطرات ایشان، حتی دوستانش هم گمان نمی‌کردند که در کارش موفق شود. ولی او با توکل بر خدا کار را آغاز کرد و در مدت ۳۰، مرکزی را پرورش داد که در کشورهای دیگر منطقه شاید ۳۰۰ سال زمان لازم داشته باشد تا به این مرحله برسد.

وی افزود: وی در سال ۱۳۶۲ ثروت‌های علمی کشور اعم از رشته‌های علمی و شخصیت‌های علمی را در این مرکز گرد هم آورد که چه بسا به خاطر اقتضائات سال‌های نخستین استقرار انقلاب، احتمال مهاجرتشان به خارج بود یا اینکه ممکن بود مورد توجه قرار نگیرند، به این ترتیب، موسوی‌بجنوردی یک نهضت علمی را آغاز کرد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به اینکه ما آمده‌ایم تا داشته‌های گرانقیمت خودمان را به همان قیمت که می‌ارزد به دیگران عرضه کنیم، گفت: باید از تجربیات موجود در این مرکز، نهایت استفاده را ببریم. همچنین از این تجربه‌ی این مرکز این درس را بگیریم که هر حرفی نمی‌تواند اجازه‌ی ثبت در دایرة‌المعارف را داشته باشد. در جایی از آقای بجنوردی شنیدم که برای یک مخرج، ۴ حق‌التألیف را پرداخت کردند و در نهایت یکی از آنها در دایرة‌المعارف گنجانده شد. رایزنان فرهنگی ارتباط خود با این دایرةالمعارف را حفظ کرده و بر تداوم آن اصرار داشته باشند.

ترکمان همچنین خطاب به رایزنان در شرف اعزام به مأموریت‌های خارج از کشور اظهار کرد: بسیاری از کشورها، به دنبال تدوین دایرةالمعارف مربوط به کشور خود و به دنبال ارتباط با مراکزی مانند مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی هستند. باید با شناسایی نیازها، این مرکز را به کشورهای مختلف معرفی کنید تا این ارتباطات ایجاد شود.

وی با اشاره به منبع بودن محصولات منتشر شده‌ی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در کشورهایی که این دایرةالمعارف‌ها از سوی رایزنی‌ها به آنان اهدا شده است، گفت: باید از این فرصت استفاده کنیم و در اعتلای فرهنگ خودمان در خارج از کشور کوشا باشیم. از عنوان ارتباطی سازمان خودمان بهره ببریم و رابطه‌های بین بخش‌های فرهنگی و علمی کشورمان با کشورهایی که در آن مأموریت فرهنگی داریم را ایجاد کنیم.

ابراهیمی‌ ترکمان در پایان سخنان خود اظهار کرد: تفاهمنامه‌ای بین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به امضا می‌رسد که براساس آن رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور، رایزنان افتخاری این مرکز هم خواهند بود.

رایزنان فرهنگی باید معرف فرهنگ ایران در خارج از کشور باشند

کاظم موسوی‌ بجنوردی، رییس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در سخنانی به معرفی این مرکز پرداخت و گفت: این مرکز در سال ۱۳۶۲ به منظور نوشتن دایرةالمعارف‌های اسلامی، عمومی و تخصصی و برخی کتاب‌های مهم و مرجع راه‌اندازی شد.

وی ادامه داد: تا پیش از آن، متصدیان فرهنگی کشور ما خارجی‌ها و خاورشناسان غربی بودند که زحمت‌های بسیاری هم در زمینه‌ی فرهنگ اسلامی کشیده بودند؛ ولی ما می‌خواستیم که خود متصدی فرهنگ ملی خود باشیم.

وی همچنین با بیان تاریخچه‌ی کوتاهی از شکل‌گیری فرهنگ‌نویسی با موضوع اسلام به زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسه و ترجمه‌ی آن به زبان‌های عربی، اردو و ترکی و ترجمه‌های کم و محدود به زبان فارسی، گفت: این مرکز ۲۱ جلد دایرةالمعارف فارسی، ۸ جلد عربی و ۴ جلد انگلیسی منتشر کرده است. همچنین چندین جلد دایرةالمعارف‌ها و دانشنامه‌هایی عمومی با موضوع‌های ایران، فرهنگ فولکلور ایران، تاریخ ایران، جغرافیای تاریخی ایران، اقوام ایران و … را منتشر کرده و برخی هم آماده‌ی چاپ و انتشارند.

موسوی‌ بجنوردی با تأکید بر اینکه این مرکز خود را تابع سنت علمی می‌داند، گفت: هیچ کاری را بدون استناد به منابع معتبر آغاز نمی‌کنیم و حتی تجربه کرده‌ایم که پروژه‌ای را به دلیل کمبود منابع تحقیقاتی، متوقف کرده‌ایم.بر همین اساس می‌گوییم که آنچه برای ایران به ارمغان اورده‌ایم، همان سنت علمی به سبک جدید است. این مرکز به شدت خود را مقید به همین سنت علمی می‌داند و برنامه‌هایش را برهمین اساس پیش می‌برد.

وی افزود: همین اقدامات سبب شده است اعتباری بین‌المللی کسب کنیم و برای نخستین بار، دایرةالمعارف نوشته شده در ایران، در لندن ترجمه شود و انتشارت بریل هلند، که ۳۵۰ سال در انتشار دایرةالمعارف سابقه دارد، به هزینه‌ی خودش به انتشار جهانی آن بپردازد.

وی همچنین خطاب به رایزنان فرهنگی در شُرف اعزام به خارج از کشور، گفت: شما باید با ارایه‌ی جریان‌های مهم فرهنگی کشور، معرف فرهنگ ایران در خارج از کشور باشید. باید تاریخ ما، فولکلور ما و پیشرفت‌های دانشی ما را به جهانیان معرفی کنید.

ثروت اصلی ایران همان فرهنگ ایران است

فتح‌الله مجتبایی، عضو شورای عالی علمی و مشاور عالی بخش ادیان و عرفان مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی که سابقه‌ی نمایندگی فرهنگی ایران در هند و پاکستان را دارد، در سخنانی اظهار کرد: امروزه سوء تبلیغات علیه ایران در تمام دنیا وجود دارد که کذب محض است و با ۳ هزار سال پشتوانه‌ی فرهنگی و تمدنی ایران همخوانی ندارد.

وی با بیان اینکه رایزنان فرهنگی باید مبلغ و پیام رسانان فرهنگ و تاریخ ایران باشند، افزود: شما رایزنان باید با استفاده از ابزار لازم، به مقابله با این تبلیغات منفی بروید که یکی از این ابزار، معرفی مراکزی مانند مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی است که در ایران راه‌اندازی شده و فعالیت می‌کنند. من با ممالک اسلامی آشنا هستم و می‌دانم که در هیچ یک از این کشورها، چنین مرکزی وجود ندارد.

مجتبایی همچنین با یادآوری این موضوع که زمانی ایران، قدرت‌های غرب و شرق خود را از یونان و روم و شبه قاره را تحت تأثیر قرار می‌داد، گفت: وظیفه‌ی شما رایزنان این است که از تاریخ و فرهنگ ایران دفاع کنید که سرمایه‌ی اصلی ایران است. دارایی‌هایی مانند نفت گذرا هستند و ماندگار نیست؛ ولی فرهنگ و تاریخ ماندگاری دارند و ثروت اصلی ایران همان فرهنگ ایران است.

وی در پایان سخنان خود گفت: شما رایزنان فرهنگی، وظیفه‌ی سنگینی به دوش دارید باید نمونه‌ی یک ایرانی از نظر اخلاق، رفتار، فهم، شعور و جلب و جذب باشید و کار خود را بر مبنای فرهنگ بگذارید و ارتباط قلبی بین مردم، فرهنگ و تاریخ ایران و کشوری که در آن مأمور هستید، ایجاد کنید.

حفظ منافع ملی، از وظایف نمایندگان فرهنگی است

سیدصادق سجادی، معاون علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز در سخنانی بیان کرد: امروز دوران استعمار قرون ۱۸ و ۱۹ و اوایل ۲۰ تمام شده است و دوران استیلا توسط جنگ و قدرت نظامی هم به تدریج در حال نابودی است و تنها از راه استیلای فرهنگی است که قدرت‌های بزرگ می‌توانند کشورهای ضعیف را در اختیار بگیردند.

وی افزود: همین جاست که اهمیت نمایندگان فرهنگی هر کشوری در کشورهای دیگر مشخص می‌شود و به نظر من، اعتبار کار آنها حتی از نمایندگان سیاسی مستقر در کشورهای دیگر هم بیشتر است.

سجادی با بیان اینکه در اوایل استقرار دولت جمهوری اسلامی ایران، ارتباط با دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی تا حدی مذموم بود، و این وضعیت در حال حاضر از هر دو طرف تغییر یافته است، گفت: با توجه در پیشینه‌ی فرهنگی قوی سرزمین ایران، هیچ دلیلی وجود ندارد که هراسی با ارتباط مستقیم با دانشمندان و مراکز پژوهشی و نهادهای دانشگاهی خارجی داشته باشید.

وی افزود: تلقی قشر دانشگاهی و فعالان اسلام‌شناسی، ایران‌شناسی و شرق‌شناسی در کشورهای دشمن با اندیشه‌های ایران اسلامی، با تلقی سیاستمداران و مردم عادی این کشورها نسبت به ایران، متفاوت است و این نکته را بارها در مواجهه با اندیشمندان پرشماری که در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی حضور می‌یابند، مشاهده کرده‌ام.

وی تأکید کرد: این اندیشمندان، نمایندگان فرهنگ و تمدن ایران نزد مردم کشورهای خود خواهند بود؛ ولی مهم کسانی هستند که به عنوان نمایندگان رسمی ایران در سرزمین‌های خارجی فعالیت می‌کنند. حفظ منافع ملی به معنای عام آن، از وظایف این نمایندگان فرهنگی است و یکی از وظایف آنان، آشنا کردن مردم دیگر کشورها با ادب و هنر و فرهنگ این سرزمین است.

در پایان این مراسم، تفاهمنامه‌ی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی توسط رؤسای این دو نهاد فرهنگی به امضا رسید که بر اساس آن، رایزنان فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در خارج از کشور، به صورت افتخاری، رایزنی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی را به عهده خواهند گرفت.

همچنین نخستین حکم رایزنی افتخاری مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی که به امضای رییس این مرکز رسیده است و توسط دکتر ابوذر ابراهیمی‌ ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران، قرائت شد، به طور نمادین به محمدرسول الماسیه، رایزن در حال اعزام به رایزنی فرهنگی ایران در چین و به نمایندگی از رایزنان فرهنگی کشورمان، توسط کاظم موسوی‌ بجنوردی تقدیم شد.